Salungano, salungano
Kale-kale ho vha huna munwe musidzana we vhabebi vhawe vha ita nzudzanyelo dza uri a malwe nga munna we a vha a sa mu divhi. Musidzana uyo o tenda nge a vha a muthu a thonifhaho vhabebi vhawe. Nga murahu ha u malwa, musidzana uyo o ya a dzula mudini wa munna wawe naho o vha a saathu u mu vhona.
Ho fhela minwedzi minzhi musidzana uyo a sa vhoni munna wawe. O vha a tshi mu bikela matsheloni manwe na manwe, a avhela zwiliwa zwawe kha ndilo mbili, a zwi vhea nduni ye ya pfi ndi ya munna wawe. U bva afho o vha tshi ya masimuni. Musi a tshi vhuya masimuni o vha a tshi wana zwiliwa zwe a bika zwo liwa, nahone ndilo dzo tanzwia.
Kanzhi nga madekwana o edela o vha a tshi pfa huna tshithu tshi rotholohao tshine tsha dzhena nguvhoni tsha mu nambatela. Musi tshithu itsho tshi tshi khou mu nambatela, o vha a tshi imba luimbo a tshi vhidzelela Vho-Nengome, muhadzinga wawe. Luimbo ulwo lwo vha lu tshi ri:
Ho fhela minwedzi minzhi musidzana uyo a sa vhoni munna wawe. O vha a tshi mu bikela matsheloni manwe na manwe, a avhela zwiliwa zwawe kha ndilo mbili, a zwi vhea nduni ye ya pfi ndi ya munna wawe. U bva afho o vha tshi ya masimuni. Musi a tshi vhuya masimuni o vha a tshi wana zwiliwa zwe a bika zwo liwa, nahone ndilo dzo tanzwia.
Kanzhi nga madekwana o edela o vha a tshi pfa huna tshithu tshi rotholohao tshine tsha dzhena nguvhoni tsha mu nambatela. Musi tshithu itsho tshi tshi khou mu nambatela, o vha a tshi imba luimbo a tshi vhidzelela Vho-Nengome, muhadzinga wawe. Luimbo ulwo lwo vha lu tshi ri:
“Nda rothodzwa Vho-Nengome, nda rothodzwa Vho-Nengome. Ndi rothodzwa nga tshikhokhonono”.
Linwe duvha uyo musidzana a vhudzisa Vho-Nengome uri munna wawe u do mu vhona lini. Vho-Nengome vha mu vhudza ha ngo tendelwa u vhona munna wawe, na uri tshine a tea u ita tshone ndi u bikela munna wawe na u mu kuvhatedza musi a tshi mu dalela nga madekwana.
Izwo zwo ambiwaho nga muhadzinga wawe zwo mu mangadza, a fhedza a tshi khou sola uri tshikhokhonono tshine tsha da vhusiku ndi tshone munna wawe. Nga linwe duvha o vuwa a ita sa nga misi. O bika zwiliwa, a avhela ndiloni, a zwi vhea nduni ya munna wawe, a bva sa muthu a yaho masimuni. Fhedzi o ri u bva nga khoro a ya a didzumba murahu ha daka la tsini na mudi uri a vhone munna uyo ane a da a tshi la zwiliwa zwe a bika. Nga tshiswitulo ha bvelela tharu khulu ye ya ya fhala nduni he a sia hone zwiliwa. O tevhela litaru ilo nduni a li wana lo digeda li tshi khou la zwiliwa zwe a bika. O mbo di tavha mukosi muhulu musi a tshi vhona uri litaru ilo ndi lone le le vha li tshi mu rothodza nga madekwana. Litaru ilo lo mbo di kokovha la bva afho nduni nga u tavhanya la shavhela dakani.
Izwo zwo ambiwaho nga muhadzinga wawe zwo mu mangadza, a fhedza a tshi khou sola uri tshikhokhonono tshine tsha da vhusiku ndi tshone munna wawe. Nga linwe duvha o vuwa a ita sa nga misi. O bika zwiliwa, a avhela ndiloni, a zwi vhea nduni ya munna wawe, a bva sa muthu a yaho masimuni. Fhedzi o ri u bva nga khoro a ya a didzumba murahu ha daka la tsini na mudi uri a vhone munna uyo ane a da a tshi la zwiliwa zwe a bika. Nga tshiswitulo ha bvelela tharu khulu ye ya ya fhala nduni he a sia hone zwiliwa. O tevhela litaru ilo nduni a li wana lo digeda li tshi khou la zwiliwa zwe a bika. O mbo di tavha mukosi muhulu musi a tshi vhona uri litaru ilo ndi lone le le vha li tshi mu rothodza nga madekwana. Litaru ilo lo mbo di kokovha la bva afho nduni nga u tavhanya la shavhela dakani.
Musidzana uyo o mbo di goda thundu dzawe a humela hayani. O swika hayani a vhudza vhabebi vhawe uri ene a nga si malwe nga nowa.
Nga murahu ha u uri nowa i shavhele dakani ho mbo di vha na gomelelo lihulu shangoni. Nga murahu ha u tambudzwa nga ndala, shango lo oma tshiomate, mahosi vha amba na vhotshifhe na vhanisi vha mvula uri hu itwe thevhula. Fhedzi gomelelo la isa phanda, hu sa liwi lu difhaho, nwana a tshi la munwe.
Musi vhathu vho ima thoho, vha sa divhi uri vha dzhie mini vha vhee mini, nga manwe madekwana ha vuwa phenyo, mimuya na midzinginyo i shushaho. Ndi musi Mwali o dalela Dzata u vhudza Thovhele uri hu tea u itwa mini. Mwali a amba na Thovhele nga ipfi lihulu ari:
Nga murahu ha u uri nowa i shavhele dakani ho mbo di vha na gomelelo lihulu shangoni. Nga murahu ha u tambudzwa nga ndala, shango lo oma tshiomate, mahosi vha amba na vhotshifhe na vhanisi vha mvula uri hu itwe thevhula. Fhedzi gomelelo la isa phanda, hu sa liwi lu difhaho, nwana a tshi la munwe.
Musi vhathu vho ima thoho, vha sa divhi uri vha dzhie mini vha vhee mini, nga manwe madekwana ha vuwa phenyo, mimuya na midzinginyo i shushaho. Ndi musi Mwali o dalela Dzata u vhudza Thovhele uri hu tea u itwa mini. Mwali a amba na Thovhele nga ipfi lihulu ari:
“Thovhele! Thovhele! Vhathu vho fhingula. Kha hu itwe thevhula Dzivha Fundudzi. Kha hu tudwe halwa ha mpambo, vhu iswe dzivhani nga musidzana a sa divhi munna we a sinyusa zwidzimu”.
Thovhele vha vhidza mahosi othe a Venda uri hu tea u itwa nzudzanyelo dza lushaka dza thevhula Fundudzi. Ha ambiwa uri naho thevhula khulwane i tshi do itwa Fundudzi, hu tea u itwa thevhula na kha zwinwe zwifho zwi fanaho na Makonde, Tswime, Ha-Tshivhula, Luvhola, Donwa (Ha-Matsa) na Madindini a Nwali (Tshitangani).
Thaidzo ye ya vha hone ndi ya uri ho vha hu sa divhiwi uri musidzana a sa divhi munna we a sinyusa zwidzimu ndi ufhio. Ho vhidzwa vhomaine uri vha tungule uri ndi musidzana ufhio. Fhedzi mawa a thangu a kundelwa u amba uri ndi musidzana ufhio we a sinyusa zwidzimu. Nga murahu ha tshifhinga, gomelelo li tshi khou isa phanda na u tahadza shango, musidzana a diisa musanda u amba uri ndi ene we a sinyusa zwidzimu nge a vhona munna wawe we a vha a sa mu divhi na uri munna uyo o vha e nowa ya tharu. Musidzana a amba uri o diimisela u hwala mpambo u u isa dzivhani la Fundudzi na u vha tshithavhelo uri gomelelo li fhele.
Duvha la thevhula la swika. Vhathu vha kuvhangana Makonde, Tswime, Ha-Tshivhula, Luvhola, Donwa, Madindini a Nwali na Fundudzi. Ha vhulawa kholomo, nngu na mbudzi. Vhasidzana vha akha deu vha tshi ita mutshino wa domba.
Musidzana wa khuvhe a hwala mpambo na nama a dzhena dzivhani. Musi o no swika vhukati-kati ha dzivha ha vuwa phenyo. Musidzana a thoma u mbwandamela. Mvula ya mivumbi ya thoma u na. Mvula iyo ya na maduvha a sumbe. Gomelelo la fhela.
Ha mbo di vha u fa ha lungano.
No comments:
Post a Comment